Β ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΑΠΟΙΚΙΣΜΟΣ-ΤΑ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΑ

            Αρχαϊκή εποχή

  
 Δεύτερος αποικισμός

      ( 8^ος- 6^ος αιώνας π.Χ), διαφορετικός από τον α αποικισμό, οργανώνεται από τη μητρόπολη, οι αποικίες αποτελούσαν αυτόνομες πόλεις κράτη.

  Αίτια β αποικισμού:

• Στενοχωρία, αύξηση πληθυσμού και έλλειψη γης
•  Έλλειψη πρώτων υλών, κυρίως μετάλλων
• Αναζήτηση νέων αγορών για εύρεση και πώληση αγαθών
• Γνώσεις για τους θαλάσσιους δρόμους
•    Εσωτερικές πολιτικές κρίσεις.
•  Ο ριψοκίνδυνος χαρακτήρας των Ελλήνων

    Συνέπειες ίδρυσης αποικιών: Οι Έλληνες εξαπλώνονται στη Μεσόγειο και μεταφέρουν όλα τα στοιχεία του πολιτισμού τους στις νέες πατρίδες(θρησκευτικές αντιλήψεις, πολιτικές πρακτικές, αισθητικές αντιλήψεις). Γόνιμη αλληλεπίδραση ανάμεσα στους Έλληνες και στους ιθαγενείς πληθυσμούς.

      

  Αντιμετώπιση οικονομικής κρίσης: ανάπτυξη εμπορίου και βιοτεχνίας, κοπή και χρήση νομίσματος που γίνεται το κύριο μέσο συναλλαγής, νέα κατηγορία πολιτών που πλουτίζει και ζητά εξουσία από τους αριστοκράτες, για πρώτοι φορά χρησιμοποιούνται αγορασμένοι δούλοι ως παράγοντας οικονομικής ανάπτυξης.

Δημιουργία πόλης-κράτους: παρακμή της βασιλείας, επικράτηση ευγενών και εγκαθίδρυση αριστοκρατικών πολιτευμάτων

Συνέπειες των οικονομικών εξελίξεων που προκάλεσε ο β αποικισμός: ανάπτυξη εμπορίου και βιοτεχνίας που έφερε στο προσκήνιο νέες κοινωνικές ομάδες που διεκδίκησαν την εξουσία. Δημιουργία οπλιτικής φάλαγγας: συμμετείχαν όσοι από τους οπλίτες απέκτησαν την ιδιότητα του πολεμιστή και είχαν την ικανότητα να εξοπλίζονται με δικά τους έξοδα.

  Η κρίση που ξέσπασε στα τέλη του 7^ου αιώνα και αρχές του 6^ου                      αντιμετωπίστηκε ως εξής: οι νομοθέτες ή αισυμνήτες κατέγραψαν τους νόμους και     διευρύνθηκε ο  αριθμός των πολιτών που συμμετείχαν στην άσκηση της εξουσίας.       

Πηγή εικόνας: http://daskalabm3.blogspot.gr/2011/08/blog-post_2919.html

 
Τιμοκρατικό ή ολιγαρχικό   πολίτευμα: κριτήριο διάκρισης των πολιτών ήταν τοεισόδημα.

  

  Η επικράτηση των ολίγων δεν έλυσε τα προβλήματα.  Κάποιοι κατόρθωσαν να εκμεταλλευτούν τις κοινωνικές αναταραχές και να καταλάβουν την εξουσία. Η προσωπική εξουσία που επέβαλλαν ονομάστηκε τυραννίδα.  Ορισμένοι από τους τυράννους βοήθησαν στην ανάπτυξη της πόλης τους.

Μετά την πτώση των τυραννικών καθεστώτων: σε άλλες πόλεις  επανήλθε   η ολιγαρχία ενώ  σε άλλες  έγιναν μεταρρυθμιστικές προσπάθειες που άνοιξαν το δρόμο για τη δημοκρατία.

ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ,ΒΙΒΛΙΟ 2, ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2,§ 1-4

 ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
(Ο Λύσανδρος) αφού  ρύθμισε την κατάσταση στη Λάμψακο, έπλευσε προς το Βυζάντιο και την Χαλκηδόνα. Αυτοί τον υποδέχθηκαν, αφού άφησαν προστατευόμενους με συμφωνία τους φρουρούς των Αθηναίων· όσοι πρόδωσαν το Βυζάντιο στον Αλκιβιάδη, κατέφυγαν τότε στον Πόντο και ύστερα στην Αθήνα και έγιναν Αθηναίοι.
 Ο Λύσανδρος και τους φρουρούς των Αθηναίων και όποιον άλλον Αθηναίο έβλεπε κάπου, τους έστελνε στην Αθήνα, αφού τους έδινε τη δυνατότητα να πλέουν μόνο προς τα εκεί με ασφάλεια, και πουθενά αλλού, γνωρίζοντας ότι όσο περισσότεροι συγκεντρωθούν στην πόλη και στον Πειραιά τόσο πιο γρήγορα θα υπάρξει έλλειψη στα απαραίτητα. Κι αφού άφησε αρμοστή του Βυζαντίου και της Χαλκηδόνας τον Λάκωνα Σθενέλαο, ο ίδιος απέπλευσε στη Λάμψακο και επισκεύαζε τα πλοία.
 Στη Αθήνα η Πάραλος έφτασε νύχτα και διαδιδόταν η συμφορά και ο θρήνος έφτασε από τον Πειραιά στην πόλη διαμέσου των μακρών τειχών, καθώς ο ένας το έλεγε στον άλλο· εκείνη, λοιπόν, τη νύχτα κανείς δεν κοιμήθηκε, όχι μόνο επειδή πενθούσαν αυτούς που χάθηκαν, αλλά ακόμη πολύ περισσότερο επειδή θρηνούσαν οι ίδιοι τον εαυτό τους, γιατί νόμιζαν ότι θα πάθουν όσα έκαναν στους Μηλίους, που ήταν άποικοι των Λακεδαιμονίων, αφού τους υπέταξαν με πολιορκία, και στους κατοίκους της Ιστιαίας και της Σκιώνης και της Τορώνης και της Αίγινας και σε άλλους πολλούς από τους Έλληνες. 
 Την επόμενη μέρα συγκάλεσαν λαϊκή συνέλευση, όπου αποφασίστηκε να φράξουν την είσοδο των λιμανιών, εκτός από ένα, και τα τείχη να επισκευάσουν και να τοποθετήσουν φρουρές και να προετοιμάζουν την πόλη σε όλα τα άλλα για να είναι έτοιμοι για πολιορκία. 

Πηγή: http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/A_Lyk/A_Lyk.htm

1. Οι πρώτες ενέργειες του Λύσανδρου: μετά τη συντριπτική ήττα των Αθηναίων στους Αιγός ποταμούς απόλυτος κυρίαρχος είναι ο Λύσανδρος ο οποίος ρύθμισε την κατάσταση στη Λάμψακο τοποθετώντας δικούς του ανθρώπους, οι οποίοι κυβερνούσαν σύμφωνα με τις επιδιώξεις και τα συμφέροντα της Σπάρτης. Με αυτόν τον τρόπο ο Λύσανδρος εξασφάλισε την κατοχή της Λαμψάκου. Στη συνέχεια έπλεε εναντίον του Βυζαντίου και της Χαλκηδόνας, οι οποίες  βρίσκονταν στην είσοδο του Βοσπόρου και ήταν συμμαχικές πόλεις της Αθήνας. Οι κινήσεις του Λύσανδρου καταγράφονται σε χρόνο Παρατατικό και εντάσσονται σ'ένα άλλο πλαίσιο ενεργειών και κινήσεων το οποίο συνθέτουν οι επιρρηματικές μετοχές.
2. Η στάση των πόλεων: Οι κάτοικοι του Βυζαντίου και της Χαλκηδόνας παρέδωσαν τις πόλεις τους στον Λύσανδρο. Οι ολιγαρχικοί κάτοικοι των δύο πόλεων που είχαν καταλάβει την εξουσία μετά τη ναυμαχία στους Αιγός ποταμούς, υποδέχτηκαν με χαρά τον Λύσανδρο, αφού τον αντιμετωπίζουν ως απελευθερωτή από την καταπιεστική και αυταρχική Αθήνα.Η ασφαλής αποχώρηση των ανδρών της Αθηναϊκής φρουράς εξασφαλίζεται με σπονδές: αντιπρόσωποι των δύο αντιπάλων κατέληγαν σε συμφωνία που την επισφράγιζαν με σπονδές προς τιμή των θεών,  οι οποίοι ήταν μάρτυρες για την τήρηση τους. Οι ηττημένοι που αποχωρούσαν μετά από την πολιορκία και παράδοση ήταν ασφαλείς, καθώς προστατεὐονταν από τους θεούς. Παρά τις πολιτικές διαφορές ανάμεσα στη Σπάρτη και στην Αθήνα και τη βιαιότητα του πολέμου υπήρχαν θεσμοί που ήταν σεβαστοί από τους αντιπάλους.
3. Η τύχη των προδοτών: Όσοι πρόδωσαν το Βυζάντιο στον Αλκιβιάδη αποσύρθηκαν αρχικά στον Πόντο διότι αισθάνονταν ανασφαλείς μετά την ήττα των Αθηναίων και στη συνέχεια, μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας, ήρθαν στην Αθήνα και απέκτησαν πολιτικά δικαιώματα.
4. Η τακτική και ο στόχος του Λύσανδρου: Η Αθήνα, πολιορκημένη από τη στεριά δέκα χρόνια περίπου, ανεφοδιαζόταν με τον εμπορικό της στόλο από τη Θράκη και τον Εύξεινο Πόντο. Στόχος του Λύσανδρου είναι να αποκόψει τους θαλάσσιους δρόμους ανεφοδιασμού ώστε η Αθήνα να είναι πολιορκημένη από στεριά και θάλασσα. Η πόλη θα βρεθεί σε πολύ δύσκολη θέση και η κατάσταση θα επιδεινωθεί , αφού στο ήδη υπάρχον πρόβλημα θα προστεθεί και ένα καινούριο: ο Λύσανδρος στέλνει στην Αθήνα όλους τους Αθηναίους που συναντά. Η έλλειψη τροφίμων και η πείνα δεν θ'αργήσουν να φανούν.
5. Άλλες ενέργειες του Λύσανδρου: Ο Λύσανδρος άφησε στο Βυζάντιο και στην Χαλκηδόνα ως αρμοστή τον Σθενέλαο, τον Λάκωνα και στη συνέχεια επέστρεψε στη Λάμψακο, όπου επισκεύαζε τα πλοία του ώστε να προχωρήσει στον ναυτικό αποκλεισμό της Αθήνας. Για μια ακόμη φορά αποδεικνύει πόσο προσεκτικός και μεθοδικός είναι.
6. Η άφιξη της είδησης στην Αθήνα και η αντίδραση των Αθηναίων: Η αναγγελία της συμφοράς και οι πρώτες εντυπώσεις δίνονται με τρόπο κινηματογραφικό, σε χρόνο Παρατατικό και με μετοχές Ενεστώτα. Οι μετοχές προσδιορίζουν και δίνουν το βάθος της πρώτης αντίδρασης. Οι Αθηναίοι πληροφορούνται το τραγικό γεγονός γτης ήττας τους στους Αιγός ποταμούς και ξεσπούν σε θρήνο. Ο Θρήνος φτάνει από τον Πειραιά στην Αθήνα  μέσα από τα μακρά τείχη και η είδηση μεταδίδεται από τον ένα στον άλλο. Θρηνούν για τους νεκρούς αλλά και για τον εαυτό τους καθώς τώρα συνειδητοποιούν οτι ήρθε η ώρα να πληρώσουν για όσα έπραξαν και για τον τρόπο με τον οποίο φέρθηκαν σε εχθρούς και συμμάχους. Η αλαζονεία και η έλλειψη ανθρωπιάς των Αθηναίων δεν μπορούν να μείνουν χωρίς τιμωρία.Η αγωνία για την τύχη τους είναι τόσο μεγάλη που μένουν ξάγρυπνοι όλη τη νύχτα.
7. Οι αποφάσεις της εκκλησίας του δήμου: Οι Αθηναίοι, μετά την αναγγελία της συμφοράς, κατορθώνουν να αντιδράσουν γρήγορα και να δραστηριοποιηθούν. Την επόμενη μέρα συγκαλείται εκκλησία του δήμου που αποφάσιζε για όλα τα σημαντικά ζητήματα και παίρνει έκτακτα μέτρα. Αποφασίζουν να κλείσουν όλα τα λιμάνια εκτός από ένα, ενισχύουν τις φρουρές και ετοιμάζονται για την πολιορκία της πόλης.

Ερωτήσεις 

1. Σε ποιες ενέργειες προβαίνει ο Λύσανδρος με βάση τα εξιστορούμενα στο απόσπασμα αυτό, μετά  τη νίκη του στους Αιγός ποταμούς και ποιος είναι ο σκοπός των ενεργειών αυτών; Να δικαιολογήσετε την απάντηση σας.
2. Πώς συμπεριφέρθηκε ο Λύσανδρος στους Αθηναίους φρουρούς του Βυζαντίου και της Χαλκηδόνας και σε όποιον άλλο Αθηναίο συναντούσε και γιατί;
3. Τι κατάσταση επικρατούσε στην Αθήνα μετά τη νίκη του Λύσανδρου στους Αιγός ποταμούς;Να λάβετε υπόψη σας οτι η πόλη ήταν ήδη πολιορκημένη από τους Σπαρτιάτες.
4. Ποιες ήταν οι αντιδράσεις των Αθηναίων, όταν πληροφορήθηκαν την ήττα τους στους Αιγός ποταμούς;Πώς τους χαρακτηρίζετε;
5. Τι σήμαινε για τους Αθηναίους η αναγγελία της συντριβής της ναυτικής τους δύναμης στους Αιγός ποταμούς;
6. Πώς έφτασε στην πόλη της Αθήνας η είδηση της συντριβής των Αθηναίων στους Αιγός ποταμούς; Πώς κρίνετε τον τρόπο μετάδοσης της είδησης;
7. Να αντικαταστήσετε χρονικά τους παρακάτω τύπους:ἒπλει, ἒφυγον, ἐγένοντο, ἀπέπεμπεν, ἐπεσκεύαζεν, ἐλέγετο.
8. Να γίνει εγκλιτική αντικατάσταση των παρακάτω τύπων:ἒφυγον, ἲδοι,ἐγένοντο,  ἐκοιμήθη, καταλιπών, ἐποίησαν.
9. Να σχηματίσετε τις πλάγιες πτώσεις των παρακάτω ουσιαστικών στον αριθμό που βρίσκονται:φρουρούς, ἀσφάλειαν, ἂστυ, ναῦς, νυκτός, τειχῶν, Ἑλλήνων, λιμένας, πόλιν.
10.  Να σχηματίσετε και στους δύο αριθμούς τις πλάγιες πτώσεις των παρακάτω αντωνυμιών:αὐτόν, τινά, ἐκείνης, οὐδείς, ᾗ
11. Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τις παρακάτω λέξεις: Ἀθηναίων, εἰς Ἀθήνας, διδούς, πλείους, ἒνδειαν, ἁρμοστήν, νυκτός, οἰμωγή, πενθοῦντες, πείσεσθαι, ἀποίκους, Ἑλλήνων, ὑστεραίᾳ, ἀποχῶσαι, εἰς πολιορκίαν, πόλιν.
12. Να γράψετε στα νέα ελληνικά  τρία παράγωγα ή σύνθετα των παρακάτω λέξεων:πλέω, φεύγω, ἂστυ, ἀφικομένης, πείσεσθαι, ναῦς και με κάποια από αυτά να σχηματίσετε προτάσεις.

Τελευταία φορά.......

ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΜΟΡΦΕΣ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ

Ορισμός

Πολλές φορές είναι δύσκολο να περιγράψει κανείς μια κατάσταση ή ένα περιστατικό βίας. Άλλες πάλι, υπάρχει το ενδεχόμενο η κακοποίηση να υπάρχει και να μην αναγνωρίζεται. Ο βασικότερος τρόπος για να την αντιληφθεί κάποιος άνθρωπος είναι αρχικά να εντοπίσει ότι τόσο η σωματική ή η πνευματική ακεραιότητα του/της, όσο και η ελευθερία του/της έχουν καταπατηθεί. Με λίγα λόγια, η κακοποίηση εις βάρος των γυναικών έχει να κάνει με την άσκηση κάποιας βίαιης συμπεριφοράς ή στάσης που προκαλεί ζημιά και πληγώνει τη γυναίκα που τη δέχεται. Ως αποτέλεσμα, δημιουργεί τόσο σωματικές όσο και ψυχολογικές πληγές, οι οποίες είναι δύσκολο να ξεπεραστούν, ειδικά όταν η κακοποίηση συμβαίνει κατ’ εξακολούθηση. Στη συγκεκριμένη περίπτωση δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος που αν δε διακοπεί μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες.

Μορφές

Η κακοποίηση μπορεί να «ντυθεί» με πολλές μορφές και να εκφραστεί με ποικίλους τρόπους, ανάλογα με τη συμπεριφορά, το περιβάλλον και τον άνθρωπο που τη προκαλεί. Μπορεί να χαρακτηριστεί βάσει της βίαιης πράξης και της άμεσης συνέπειας που έχει σε μια γυναίκα. Με γνώμονα αυτό, η κακοποίηση μπορεί να είναι σωματική, όταν προκαλούνται φθορές και τραύματα στο σώμα, ψυχολογική ή/και συναισθηματική όταν επηρεάζεται αρνητικά ο ψυχικός και συναισθηματικός κόσμος μιας γυναίκας, σεξουαλική στη περίπτωση που μια γυναίκα έχει εξαναγκαστεί σε σεξουαλική πράξη, και οικονομική όταν στερείται των απαραίτητων αγαθών για την επιβίωση της ή κάποιος εισπράττει με τη βία το εισόδημα της. Συνήθως η ψυχολογική μπορεί να συμβαδίζει με τις υπόλοιπες μορφές. Επίσης υπάρχει η παραμέληση που συνοψίζεται σε έλλειψη της απαραίτητης φροντίδας και προσοχής, αλλά συνήθως υφίσταται σε νεαρότερες ή γηραιότερες ηλικίες που εξαρτιόνται άμεσα από άλλους ανθρώπους. Τέλος υπάρχει η λεκτική βία που έχει να κάνει με υβριστικά ή ρατσιστικά σχόλια, η οποία μπορεί να ενταχθεί και στη ψυχολογική.

Με βάση το χωρικό πλαίσιο στο οποίο συμβαίνει μπορεί να είναι κακοποίηση μέσα στην οικογένεια ή αλλιώς ενδοοικογενειακή βία. Η συγκεκριμένη προκαλείται από κάποιο συγγενικό ή πολύ κοντινό πρόσωπο, όταν για παράδειγμα συμβαίνει σε μια σχέση. Επιπλέον, υπάρχει η κακοποίηση στον εργασιακό τομέα ή επαγγελματικό περιβάλλον που συμβαίνει από τον εργοδότη ή κάποιον συνάδελφο. Μπορεί επίσης να συμβεί κατ’ εξακολούθηση ή μεμονωμένα σε κάποιο ιδιωτικό ή δημόσιο χώρο. Για παράδειγμα, στο δρόμο ή στη σχολή, από κάποιον άγνωστο ή ακόμα και γνωστό πρόσωπο της γυναίκας.

 H ενδοοικογενειακή βία είναι ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο και μόνο ως τέτοιο πρέπει να προσεγγίζεται. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως η βία επηρεάζεται από ένα σύνολο διαφορετικών αιτιών αλλά και οι προεκτάσεις της απλώνονται σε όλα τα επίπεδα της προσωπικής και ευρύτερης ζωής του ατόμου.

Στο φαινόμενο της κακοποίησης λοιπόν πολλές φορές έχουμε στο νου μας μόνο τη σκηνή της κακοποίησης αγνοώντας πως το ίδιο το επεισόδιο της κακοποίησης είναι μέρος ενός ευρύτερου κύκλου με ξεχωριστές φάσεις.

Πιο συγκεκριμένα, ο κύκλος της βίας έχει τρεις φάσεις:

1) Στην πρώτη φάση δημιουργείται η ένταση ενώ η γυναίκα για να αποφύγει την κακοποίηση προσπαθεί να ικανοποιήσει το σύντροφό της, να αρνηθεί το θυμό της ή και να τον δικαιολογεί.

2) Στην δεύτερη φάση η κατάσταση ξεφεύγει από κάθε έλεγχο και η γυναίκα κακοποιείται. Συνήθως ο δράστης ισχυρίζεται πως η γυναίκα του πρέπει να πάρει ένα μάθημα καθώς 'δεν παίρνει από λόγια'.

3) Στην τρίτη φάση, ο δράστης αλλάζει εντελώς καθώς γυρνά μετανιωμένος, απόλυτα ευγενικός, ισχυριζόμενος πως υπεραγαπά τη σύντροφό του και πως ήταν ένα λάθος της στιγμής. Ουσιαστικά αυτή είναι και η φάση θυματοποίησης για τη γυναίκα . Πολλές φορές μεσολαβεί ένα αρκετά μεγάλο διάστημα ηρεμίας στο οποίο η γυναίκα πραγματικά νιώθει πως όλα έχουν αλλάξει και πως δεν απειλείται πια ώστε να είναι επιτακτική η ανάγκη να φύγει από αυτή τη σχέση.

Είναι σημαντικό να τονισθεί σε αυτό το σημείο πως εφόσον η κακοποίηση συμβεί μία φορά στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων ξανασυμβαίνει στο μέλλον, ενώ σε πολλές περιπτώσεις τα θύματα χάνουν τη ζωή τους καθώς η βία κλιμακώνεται. Η πρώτη φορά δυστυχώς σχεδόν ποτέ δεν είναι ταυτόχρονα και η τελευταία.

Πηγή: http://www.katafygiogynaikas.org/prostasia/home

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ- ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

«H βιοηθική πάει σχολείο», του Σταμάτη Αλαχιώτη

Τη Λουίζ Μπράουν, το πρώτο παιδί του σωλήνα που είναι σήμερα 26 ετών, ακολούθησαν χιλιάδες τέκνα της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Ωστόσο ήδη άρχισαν να ακούγονται ηχηρά και κάποιες φωνές που παραλληλίζουν την αναπαραγωγική κλωνοποίηση με την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, χωρίς ίσως να «αντιλαμβάνονται» ότι οι διαδικασίες αυτές διαχωρίζονται από ένα χάος. Από την άλλη μεριά, οι εναντιωμένες φωνές προς τους γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς άρχισαν να πνίγονται στο ρεύμα της «πραγματικότητας» στο οποίο παρασύρονται τα νεοφανή προϊόντα που φθάνουν ανεξέλεγκτα σχεδόν στον αδαή καταναλωτή. Ο «θαυμαστός καινούργιος κόσμος» μας που αναδύεται γοργά συμπαρασύρει και τον σκεπτικισμό για τη σωστή εφαρμογή της νέας γνώσης. Το λεγόμενο επίσης «Βιόσωμα», που αφορά τις αντιδράσεις μεταξύ μηχανών, τεχνολογίας δηλαδή, ανθρώπου και κοινωνίας, τείνει να εξασθενήσει με την υποταγή των δύο τελευταίων μερών του στο πρώτο.

Το ερώτημα βέβαια που προκύπτει αβίαστα αφορά το πώς μπορεί να πορευτεί καλύτερα ο άνθρωπος ως ένα ισορροπημένο Βιόσωμα ενταγμένο σε ένα αποτελεσματικό βιοηθικό πλαίσιο, μέσα στο οποίο θα κινείται με περισσότερη ασφάλεια η κοινωνική πρόοδος που «μεταφέρεται» από το «όχημα» των νέων τεχνολογιών. Διότι ενώ υπάρχουν, π.χ., λεπτομερή πρωτόκολλα ελέγχου των κινδύνων ενός γενετικά τροποποιημένου οργανισμού, δεν τηρούνται με την «ευλογία» των πολυεθνικών συμφερόντων λόγω της απαράδεκτης βιασύνης που γιγαντώνει το τίμημα. Ήδη έσπευσαν διάφοροι να «πουλήσουν» κάποιες περίεργες ατελέσφορες βιοϊατρικές εξετάσεις που βασίζονται στα ανακαλυφθέντα από τη χαρτογράφηση του γονιδιώματος του ανθρώπου ευρήματα, ενώ άλλοι πρόσφατα άρχισαν να «προπαγανδίζουν» την «παντοδυναμία του θηλυκού» με την τεκνοποίηση θηλυκού αλόγου, δότης του οποίου ήταν η μητέρα του.

(……)Ποιος όμως μπορεί να αναχαιτίσει αυτή την ορμητική πορεία που σκεπάζει μερικές φορές με την «ιλύ» (λάσπη) της τη λάμψη των ερευνητικών ευρημάτων; Το ερώτημα αυτό δεν διαφέρει από άλλα σχετικά σημαντικά ερωτήματα, όπως λ.χ. το πώς θα αναχαιτισθεί η κακοποίηση του περιβάλλοντος ή γενικότερα η κάθε μορφή εκμετάλλευσης του ανθρώπου. Οι απαντήσεις βέβαια δεν είναι απλές αλλά παραπέμπονται όλες στο πιο βασικό επίπεδο που ανάγονται τέτοιες μεγάλες συζητήσεις, στο επίπεδο δηλαδή της εκπαίδευσης και της παιδείας. H πρόσφατη π.χ. κυβερνητική άδεια της Αγγλίας για τη γέννηση γενετικά τροποποιημένου παιδιού το οποίο θα «χρησιμοποιηθεί» για τη σωτηρία του πάσχοντος αδελφού του ουσιαστικοποιεί έναν σοβαρό βιοηθικό προβληματισμό, αν και η περίπτωση αυτή δεν αφορά την «ενισχυτική ιατρική» αλλά μια θεραπευτική προσέγγιση. H βιοηθική λοιπόν είναι μια ελπίδα που μπορεί να σκιαγραφήσει, να επικαιροποιήσει και να μορφοποιήσει ηθικούς κανόνες, όχι τόσο ως φρόνημα (morale) που δεν βρίσκει σήμερα μεγάλη απήχηση, αλλά ως κώδικας (ethics) συμπεριφοράς, ως αξία και στάση. Γι' αυτό η βιοηθική, απαλλαγμένη από τις ευγονικές ρίζες της, πρέπει να γίνει αντικείμενο γενικού προβληματισμού και ενημερωτικής διδασκαλίας σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης καθώς αφορά τις ηθικές προεκτάσεις της εμπλοκής του ανθρώπου με τη ζωή· και θα μπορούσε να υποστηρίξει κανείς ότι είναι «η αγάπη προς τη ζωή», μια πολύ ευρεία έννοια, που στη συγκεκριμένη περίπτωση εμπερικλείει τις προσπάθειες εξισορρόπησης του οφέλους με το ρίσκο και το τίμημα της προόδου.

H στοίχιση λοιπόν του καθενός πίσω από τις επιπτώσεις εφαρμογής ενός γενετικού νεωτερισμού εξαρτάται πρωτίστως από την εκπαίδευση. Και αυτή η δυνατότητα δεν εξαρτάται (μόνο) από τα γονίδιά μας αλλά κυρίως από την παιδεία μας. Σχετικές μελέτες σε χώρες, όπως π.χ. η Νέα Ζηλανδία και η Ιαπωνία, έχουν αναδείξει το ενδιαφέρον των εκπαιδευτικών στη διδασκαλία κοινωνικών, ηθικών και περιβαλλοντικών θεμάτων που αφορούν την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, την προγεννητική διάγνωση, τη βιοτεχνολογία, την πυρηνική δύναμη, τα εντομοκτόνα και τη γενετική μηχανική, που σχεδόν μονοπωλεί τελευταία το περισσότερο ενδιαφέρον. Υποστηρίζεται λοιπόν η αναγκαιότητα διαλόγου στο σχολείο για κοινωνικά θέματα σχετιζόμενα με την επιστήμη και την τεχνολογία, με τους μαθητές να συμμετέχουν ενεργά σε επίκαιρες τέτοιες συζητήσεις. (……..)

Σημαντική πάντως θεωρείται η διακήρυξη της UNESCO, σύμφωνα με την οποία τα κράτη πρέπει να προωθούν ειδικές διδασκαλίες και έρευνες σχετικές με την ηθική, κοινωνική και ανθρώπινη βάση των εφαρμογών της βιολογίας και της γενετικής (του ανθρώπου) και να ενθαρρύνουν ποικίλες μορφές έρευνας, διδασκαλίας και πληροφόρησης για να διαμορφωθεί η βιοηθική εκείνη στρατηγική που θα ευαισθητοποιήσει τις κοινωνίες και τα μέλη τους για την επένδυση της νέας γνώσης προς όφελος του συνόλου της ανθρωπότητας. Προς την κατεύθυνση αυτή χρειάζεται εντατικοποίηση της συζήτησης για τη Βιοηθική, σε τοπικό και διεθνές επίπεδο, με τη διασφάλιση της ελεύθερης έκφρασης και των κοινωνικοπολιτιστικών, θρησκευτικών και φιλοσοφικών απόψεων.

H βιοηθική προσέγγιση λοιπόν της συναρπαστικής εποχής μας είναι αναγκαία, με την εκπαίδευση και τη γενικότερη παιδεία να είναι οι βάσεις στήριξης των σχετικών αξιών και στάσεων. Γι' αυτό η πρωτοβουλιακή από τα σχολεία καθιέρωση ημέρας Βιοηθικής θα μπορούσε να κορυφώσει σχετικές συζητήσεις, να εμπλουτίσει τις σκέψεις και να επιφέρει τη ζητούμενη ευαισθητοποίηση της κοινωνίας απέναντι στην οποιαδήποτε πιθανή κακή εφαρμογή της νέας γνώσης.

Πηγή: http://www.tovima.gr/science/article/?aid=154048

Παρατηρήσεις

Α. Να γράψετε στο τετράδιο σας την περίληψη του κειμένου σε 100-120 λέξεις. (25 Μονάδες)

Β1 . «Ο «θαυμαστός καινούργιος κόσμος» μας που αναδύεται γοργά συμπαρασύρει και τον σκεπτικισμό για τη σωστή εφαρμογή της νέας γνώσης.»: Να αναπτύξετε σε μια παράγραφο 100 λέξεων το περιεχόμενο του αποσπάσματος. (9 μονάδες)

Β2. Το κείμενο ανήκει στον επιστημονικό λόγο. Ποια χαρακτηριστικά το επιβεβαιώνουν; (6 μονάδες)

Β3α . Να βρείτε τη συλλογιστική πορεία και τους τρόπους ανάπτυξης της δεύτερης παραγράφου. (6  μονάδες)

Β3β . Ωστόσο, επίσης, βέβαια,  λοιπόν: τι εκφράζουν οι παραπάνω διαρθρωτικές λέξεις; (4 μονάδες)

Β4 α. Να γράψετε ένα συνώνυμο για κάθε μια από τις υπογραμμισμένες λέξεις του κειμένου. (5 μονάδες)

Β4β. βιοηθική: να σχηματίσετε πέντε νέες σύνθετες λέξεις χρησιμοποιώντας το πρώτο συνθετικό της λέξης. (5 μονάδες)

Γ. Σε άρθρο που θα συντάξετε για τοπική εφημερίδα εκθέτετε την αναγκαιότητα της επιστήμης σήμερα καθώς και τις προϋποθέσεις  που πρέπει να υπάρχουν, προκειμένου η επιστήμη να αποτελέσει παράγοντα διασφάλισης μιας ομαλής πορείας της ανθρωπότητας. 

( 40 μονάδες).

Επιστήμη

Ορισμός

            Επιστήμη είναι το σύνολο των επαληθεύσιμων και ταξινομημένων γνώσεων   που βοηθούν στην ερμηνεία των φυσικών και κοινωνικών φαινομένων  και η διατύπωση αντικειμενικών νόμων που διέπουν τη λειτουργία τους.

Θετικά αποτελέσματα της  ανάπτυξη της επιστήμης;

• Αποδεσμεύει και απολυτρώνει τον άνθρωπο από τα δεσμά της αμάθειας, της δεισιδαιμονίας και των προλήψεων, από τον δογματισμό και τον φανατισμό.
•  Βελτιώνει  το βιοτικό επίπεδο (άμβλυνση της πείνας, καταπολέμηση ασθενειών, ανακούφιση από τον πόνο, μείωση της θνησιμότητας, αύξηση μέσου όρου ζωής.....)
• Συμβάλλει στην οικονομική πρόοδο και δημιουργεί προϋποθέσεις αξιοποίησης των πλουτοπαραγωγικών πηγών φύσης.
• Δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας, διευκολύνει τις οικονομικές συναλλαγές, βοηθά στον προγραμματισμό και τη μεθόδευση της εργασίας,αυξάνει τον ελεύθερο χρόνο.
• Συμβάλλει στην τεχνολογική ανάπτυξη και στην επιβολή του ανθρώπου στη φύση.
• Καλλιεργεί το πνεύμα και την ψυχή του ανθρώπου, τον οδηγεί στην ολοκλήρωση του.
• Βοηθά στην πνευματική και πολιτισμική πρόοδο των κοινωνιών.
• Προσφέρει γνώσεις, διευρύνει πνευματικούς  ορίζοντες, καλλιεργεί την κρίση.
• Διευκολύνει την επικοινωνία ατόμων και λαών.
• Αμβλύνει τις τεράστιες κοινωνικές ανισότητες και βοηθά στην εδραίωση της δημοκρατίας.
•  Ενισχύεται η κοινωνική ευημερία.

Αρνητικά αποτελέσματα

• Μόλυνση και καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος, διατάραξη της οικολογικής ισορροπίας
• Ενίσχυση του καταναλωτικού οράματος, επικράτηση του υλικού ευδαιμονισμού και η υποδούλωση του ανθρώπου σε υλικά αγαθά.
• Κατασκευή μέσων μαζικής καταστροφής, κίνδυνος πυρηνικού ολέθρου.
• Πνευματική μονομέρεια και εξειδίκευση, απομάκρυνση από την πνευματική και ηθική τελειότητα.
• Διαμόρφωση κοινωνίας πολλών ταχυτήτων και ανισοτήτων.
• Απειλή κατά της δημοκρατίας και κατά των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
• Αύξηση άγχους, ανασφάλειας, αβεβαιότητας, υπαρξιακής αγωνίας.
• Καλλιέργεια αισθήματος αλαζονείας, έπαρσης και  παντοδυναμίας.
• Παγκοσμιοποίηση της τεχνολογίας με ορατό τον κίνδυνο της αλλοίωσης της ταυτότητας των λαών.

Η ευθύνη του επιστήμονα

           Ως επιστήμονας οφείλει:

•  Να ενημερώνεται και να ανανεώνει τις γνώσεις του συνεχώς, καθώς οι εξελίξεις στο χώρο της επιστήμης είναι ραγδαίες.
•   Να δείχνει δεκτικότητα στο καινούργιο και σεβασμό στο παλιό, αποφεύγοντας τις απόλυτες θέσεις και τον δογματισμό.
• Να προσφέρει τις γνώσεις του στο κοινωνικό σύνολο και να υπηρετεί το καθολικό συμφέρον.
• Να χρησιμοποιεί ορθολογικές μεθόδους και να αναζητά την επιστημονική αλήθεια.
•  Να συνεργάζεται αρμονικά με τους συναδέλφους του και να μην είναι ανταγωνιστικός.
•  Να σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα.
• Να χρησιμοποιεί την επιστήμη για τον άνθρωπο και όχι την επιστήμη για την επιστήμη.
•  Να αποστασιοποιείται από οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα.
• Να είναι οπαδός της ειρήνης και όχι του πολέμου.
• Να αγωνίζεται για την ευμερία και το καλό της ανθρωπότητας.

        Ως πνευματικός άνθρωπος οφείλει:

• Να υπερασπίζεται τη δημοκρατία, την ισότητα και τη συναδέλφωση των λαών.
•  Να στέκεται κριτικά έναντι κάθε εξουσίας.
• Να βοηθά στην καλλιέργεια της κριτικής ικανότητας των ανθρώπων.
• Να αγωνίζεται για την υπεράσπιση των ανθρωπιστικών αξιών.
• Να βοηθά στην καταπολέμηση του καταναλωτισμού και του υλικού ευδαιμονισμού.
• Να βοηθά στη διεύρυνση των πνευματικών οριζόντων του λαού και στην αφύπνιση του.
• Να αγωνίζεται κατά κάθε παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
• Να απαλλάσσει τους πολίτες από φανατισμούς και δογματισμούς
• Να συμβάλει στην πνευματική και ηθική ανύψωση των ανθρώπων.
• Να αγωνίζεται για την προάσπιση της εθνικής ταυτότητας.
• Να μην είναι υπερόπτης και ματαιόδοξος αλλά μετριόφρων και καταδεκτικός.

Τεχνολογία

Ορισμός
 Το σύνολο των τεχνικών γνώσεων και μέσων που διαθέτει ο άνθρωπος για να ασκεί κάθε έργο εύκολα και αποδοτικά.

Οφέλη της τεχνολογίας

• Ανάπτυξη των οικονομικών τομέων της χώρας και αξιοποίηση των πλουτοπαραγωγικών πηγών.
•  Αύξηση και βελτίωση της παραγωγής.
• 'Ανοδος βιοτικού επιπέδου και παροχή ανέσεων.
• Βελτίωση των συνθηκών εργασίας.
•  Μείωση κούρασης και αύξηση του ελεύθερου χρόνου.
• Διευκόλυνση επικοινωνίας ανάμεσα σε ανθρώπους και λαούς.
• Καταπολέμηση της άγνοιας, των προλήψεων, των δογματισμών και των δεισιδαιμονιών.
• Βελτίωση της μάθησης και της εκπαιδευτικής διαδικασίας.
• Επιβολή του ανθρώπου στη φύση.
• Βελτίωση συνθηκών της ζωής του ανθρώπου.
• Ανάπτυξη υλικού πολιτισμού.

Αρνητικές συνέπειες της τεχνολογίας

•   Διατάραξη οικολογικής ισορροπίας και μόλυνση περιβάλλοντος.
•  Απώλεια θέσεων εργασίας και αύξηση ανεργίας.
•  Αύξηση των υλικών αναγκών και επικράτηση πνεύματος καταναλωτισμού.
• Δημιουργία συμβατικών και πυρηνικών όπλων καταστροφής.
• Εξάρτηση του ανθρώπου από τη μηχανή, υποδούλωση στα τεχνικά επιτεύγματα.
• Μηχανοποίηση της ζωής και έλλειψη ανθρωπιστικών αξιών.
•  Απώλεια πρωτοβουλίας, δημιουργικότητας και απόκτηση τεχνοκρατικής αντίληψης.
• Επικράτηση της  εξειδίκευσης και πνευματική μονομέρεια.
• Δημιουργία ανισοτήτων ανάμεσα στους ανθρώπους.